Het Openbaar Ministerie (OM) registreerde in 2024 meer feiten op grond van een verdenking van discriminatie dan in 2023. Vorig jaar ging het in totaal om 683 discriminatiefeiten, in 2023 betrof het 535 discriminatiefeiten. Dat blijkt uit het rapport Strafbare Discriminatie in Beeld 2024 van het OM, dat vandaag is gepubliceerd.
In Strafbare Discriminatie in Beeld wordt gerapporteerd over de aard en omvang van de discriminatiefeiten die in 2024 bij het OM zijn geregistreerd. Het OM behandelt alleen de vormen van discriminatie die strafbaar gesteld zijn in het Wetboek van Strafrecht. Hieronder vallen twee soorten feiten: feiten die specifiek gaan over discriminatie (specifieke discriminatiefeiten) en andere feiten, zoals mishandeling, waarbij een discriminatieaspect meespeelt (ook wel codis-feiten genoemd: commune feiten met een discriminatieaspect).
Van de 683 in 2024 geregistreerde discriminatiefeiten is er een daling in het aantal specifieke discriminatiefeiten (160 feiten) en een stijging in het aantal codis-feiten (523 feiten). De daling die ten opzichte van 2023 zichtbaar is in het aantal specifieke discriminatiefeiten, kan worden verklaard doordat van dat type delicten in 2023 ongebruikelijk veel feiten zijn geregistreerd vanwege een gerichte aanpak van discriminatie in het voetbal. Bij de specifieke discriminatiefeiten ging het in de meeste gevallen om het delict groepsbelediging (artikel 137c Sr; 111 feiten), terwijl het bij de overige feiten vaak om belediging van een individu ging (artikel 266 Sr; 338 feiten).
Stijging discriminatiegrond ‘ras’
Het OM registreerde in 2024 bij de specifieke discriminatiefeiten en codis-feiten tezamen een stijging in aantal van de discriminatiegrond ras. De term is afkomstig uit het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van Rassendiscriminatie (IVUR). In navolging van dit verdrag is door de wetgever in het Wetboek van Strafrecht ook de term ras gebruikt. In 2024 werd bij 343 discriminatiefeiten deze discriminatiegrond geregistreerd, ten opzichte van 223 feiten in 2023. Ondanks deze stijging in aantal blijft het percentage (39% van het totaal aantal geregistreerde gronden) gelijk. Het merendeel van de feiten had betrekking op de subcategorie zwart: 159 feiten.
Stijging online discriminatie
Opvallend in 2024 is de stijging in het aantal feiten waarbij als pleegplaats ‘internet’ werd geregistreerd. Het OM registreerde in 2024 bij de specifieke discriminatiefeiten en codis-feiten tezamen eveneens een stijging van online discriminatie. Opvallend was dat één derde van de verdachten hun uitingen deden vanuit extreemrechts gedachtengoed. Discriminatie op het internet doet zich onder andere voor via digitale communicatiediensten zoals Telegram en WhatsApp. Ook worden veel discriminatoire uitingen verspreid via sociale media zoals X, Facebook, Snapchat, TikTok en Instagram.
De cijfers in dit rapport geven niet weer hoeveel discriminatie-incidenten zich in 2024 in Nederland daadwerkelijk hebben voorgedaan. Niet alles wat men als discriminatie kan ervaren, is strafbaar. Bovendien komt ook niet alles wat strafbaar is bij het OM terecht en wordt niet altijd aangifte gedaan van discriminatie. Het is ook mogelijk dat er na onderzoek geen verdachte wordt gevonden of dat er in een zaak onvoldoende bewijs is. Of dat het slachtoffer bewust geen aangifte heeft willen doen bij de politie, maar alleen een melding. Dit zijn enkele factoren die kunnen verklaren waarom het aantal geregistreerde feiten bij het OM altijd lager is dan de registraties bij de politie.
Gelijktijdig met het rapport van het OM is ook de jaarlijkse rapportage ‘Discriminatiecijfers in 2024’, naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze rapportage geeft inzicht in de omvang van de geregistreerde incidenten en meldingen van discriminatie bij officiële instanties zoals de politie en antidiscriminatievoorzieningen.
Landelijk Expertisecentrum Discriminatie
Het rapport Strafbare Discriminatie in Beeld 2024 is opgesteld door het Landelijk Expertisecentrum Discriminatie (LECD) van het OM. Dit expertisecentrum is verantwoordelijk voor het zorgvuldig oppakken, behandelen en afdoen van geregistreerde discriminatiefeiten bij het OM. Het hele rapport lees je hier.