Jaaroverzicht 2023 – FIU-Nederland 

In 2023 ontving FIU-Nederland ruim twee miljoen ongebruikelijke transacties, wederom een stijging t.o.v. het jaar ervoor, zo blijkt uit het nieuwe jaaroverzicht. Financial intelligence vooruitkomend uit de analyses leverde ook in 2023 weer een belangrijke bijdrage aan nieuwe inzichten in patronen van financiële criminaliteit. Zo vermoedt de financiële inlichtingendienst na het doen van een uitgebreide netwerkanalyse dat er in Nederland sprake is van grootschalige cash betalingen met crimineel geld aaninhuurpersoneel. Ook ziet de FIU-Nederland zeer grote bedragen omgaan in sanctieontwijking.

Om witwassen en terrorismefinanciering tegen te gaan, zijn in de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering) verschillende ‘instellingen’ zoals banken, notarissen maar bijvoorbeeld ook handelaren en casino’s, verplicht om ongebruikelijke transacties te melden aan de FIU-Nederland. Bijna tweeduizend “meldingsplichtige instellingen” meldden vorig jaar samen ruim 2 miljoen keer. In datzelfde jaar werden er 180.578 transacties verdacht verklaard 1 . Die zijn gedeeld met de opsporings-, inlichtingen-, en veiligheidsdiensten.

Cash CompensatieBelangrijker dan deze cijfers zijn de patronen en fenomenen die voortkwamen uit de analyses. In het jaaroverzicht benoemt de FIU-Nederland meerdere ontwikkelingen. Eén daarvan is een witwasmethodiek genaamd Cash Compensatie. Uit analyses van de FIU-Nederland is gebleken dat grote, bekende bedrijven in arbeidsintensieve sectoren zoals de bouw en de pakketbezorging bij (onder)aannemers werkopdrachten uitzetten en hiervoor giraal betalen. Bij deze onderaannemers vinden echter niet ofnauwelijks girale loonbetalingen plaats, werknemers worden contant uitbetaald. De FIU-Nederland heeft aanwijzingen dat het hiervoor gebruikte contante geld vaak een criminele herkomst heeft. Dit contante geld dat bij criminelen wordt aangekocht, wordt door de onderaannemers gecompenseerd door middel van girale (factuur)betalingen. Met dat girale geld worden (luxe) goederen, diensten of vastgoed gekocht of er worden criminele activiteiten mee gefinancierd. Op deze manier worden criminelen gecompenseerd voor het contante geld dat ze hebben ingebracht. De betalingen in deze witwasmethodiek lijkenvaak gefaciliteerd te worden door ondergronds bankiers. Werk waar onze maatschappij mede op draait wordt via deze constructies betaald met crimineel contant geld. Dit laat wederom zien dat er in de Nederlandse samenleving sprake is van een verwevenheid tussen onder- en bovenwereld. Naast witwassen brengt dit fenomeen meerdere risico’s met zich mee zoals arbeidsuitbuiting, oneerlijke concurrentie en fraude. FIU-Nederland ziet Cash Compensatie als een van de manieren waarmee misbruik wordt gemaakt van rechtspersonen en waardoor de integriteit van het financiële stelsel wordt aangetast.

Zorgfraude in georganiseerd verbandEen tweede aspect dat dit jaar uit analyses naar voren kwam, zijn indicaties van zorgfraude. Ontwikkelingen die al eerder ingezet zijn, maar waarvan het beeld verder versterkt is in 2023. Zo zag de FIU-Nederland zorgfraude in georganiseerd verband, waarbij regelmatig sprake was van complexe netwerken van meerdere rechtspersonen en waarbij in sommige gevallen een link zichtbaar was naar verwevenheid met zware criminaliteit.

Internationale focusDe aanpak van witwassen en terrorismefinanciering vraagt nadrukkelijk om een internationale focus. Ook in 2023 deelden we regelmatig financial intelligence met buitenlandse partners. Een concreet voorbeeld is het delen van inlichtingen die bijdroegen aan het tegengaan van verzendingen die samenhingen met sanctieomzeiling en dual-use goederen. Eén van de analyses betrof een situatie waarbij vliegtuigonderdelen via tussenlanden werden geëxporteerd naar Rusland. Een illustratief voorbeeldvan sanctieontwijking, een belangrijk onderwerp waar we in 2023 met meerdere FIU’s een operationele samenwerking op hadden. Daarnaast hebben de analyses gericht op terrorismefinanciering ook vaak een internationale component of worden zelfs in gemeenschappelijkheid uitgevoerd. Zo heeft de FIU-Nederland in het najaar samen met andere FIU’s bijgedragen aan het opzetten van een taskforce gericht op de aanpak van financiering van o.a. Hamas. Inzicht in het tot stand komen van de financiële slagkracht van terroristische organisaties is immers essentieel bij het toekomstige tegenaan vanterrorismefinanciering.