Deze week publiceerden we nieuwe witwastypologieën over buitenlandse rechtspersonen en vastgoed. In dit interview leest u hoe zulke typologieën tot stand komen en waarom ze nuttig zijn voor zowel rechercheurs als melders.
Witwassen, buitenlandse rechtspersonen en vastgoed. Eva, jurist van FIU-Nederland en Joris, jurist van FIOD/AMLC, plozen tientallen rechterlijke uitspraken uit waarin specifiek deze drie elementen voorkwamen. Hun doel? Nieuwe witwastypologieën opstellen voor dit thema.
Eerst maar eens de vraag wat je precies met witwastypologieën kan?Joris: ‘Witwassen herkennen, kort door de bocht is dat waar witwastypologieën over gaan. Het zijn handvatten. Melders kunnen ze gebruiken, maar ook rechercheurs. Ze zijn belangrijk voor de opsporing om tot een strafrechtelijke verdenking te komen. Je haalt ze uit uitspraken van rechters waarin witwassen wordt aangetoond.’
Eva: ‘In de opsporing verzamel je plusjes om tot een verdenking te komen, een typologie is zo’n plusje. Typologieën kunnen net dat ontbrekende stukje zijn waardoor bijvoorbeeld wel gegevens gevorderd kunnen worden.’Op dit moment zijn er algemene witwastypologieën en daarnaast twee groepen “thema-typologieën”, voor hawala banking en voor crypto. Daar is nu dus een derde thema bijgekomen: buitenlandse rechtspersonen en vastgoed.
Typologieën worden vastgesteld door het hoofd van FIU-Nederland, maar het opstellen en signaleren van nieuwe typologieën gaat is samenwerking met AMLC en OM.
Waarom zijn jullie dit gaan doen?Eva: ‘De laatste keer dat witwastypologieën werden opgesteld was in 2017. Joris vond dat het hoog tijd was voor nieuwe, het was wel heel lang stil op dat vlak. De wereld van de witwasbestrijding verlangt dat er typologieën geformuleerd worden. Daarom had ik ook het gevoel dat ik aan moest sluiten.’
Hoe pak je zoiets aan, typologieën opstellen?Joris: ‘Bij het AMLC was al een studie gedaan naar het onderwerp, er lag een goede informatieset waar we mee van start konden.’
Eva: ‘In totaal hebben we tientallen strafrechtelijke uitspraken waar witwassen, vastgoed en een buitenlandse rechtspersoon in voorkwamen, doorgespit.’
Joris: ‘Het voelt als een scriptie, je moet er echt in blijven. We zijn er een kleine twee maanden full focus mee bezig geweest. Anders ga je de grote lijnen en verbindingen ook niet zien.’
Eva: ‘Je moet de uitspraken telkens weer opnieuw lezen, dan ga je patronen herkennen uit andere uitspraken. Je blijft aan het herlezen. Ook zijn de witwastypologieën nog tegengelezen door andere mensen in de organisatie die ook meedachten op dit onderwerp. Dat leverde ook weer input op.’
Joris: ‘De beste typologieën zijn een open deur. Waarvan je als rechercheur een bepaald onderbuikgevoel hebt en dat bevestigd ziet in een typologie.’
Waren jullie het wel eens oneens?Eva lachend: ‘Elk woord is wel tien keer gewikt en gewogen. Laat maar eens twee juristen iets formuleren, alles is aanleiding voor een ‘discussie’.
Joris: ‘We hebben echt urenlang gesoebat over bepaalde formuleringen.’
Eva: ‘Je probeert de typologieën zo breed mogelijk toepasbaar te maken, dat houdt ook in dat je eindeloos aan het zoeken bent naar de juiste woorden, die juridisch kloppen, breed toepasbaar zijn en iedereen moet ze snappen.’
Joris: ‘Het is echt een breinkraker om typologieën te formuleren.’
Was het leuk om te doen?Eva: ‘Ja, het is echt leuk om de diepte in te gaan.’
Tevreden met het resultaat?Joris: ‘Zeker, heel erg zelfs. Voor onszelf was het ook een verrassing wat eruit zou komen, maar het zijn 19 hele concrete typologieën geworden.’
Eva: ’Voor ik bij de FIU kwam heb ik zelf in de financiële opsporing gewerkt en witwasonderzoeken gedaan. Ik heb toen ook typologieën gebruikt en ik weet hoe fijn het is om ze erbij te kunnen pakken als je ze nodig hebt.
Zeker ook op dit onderwerp zijn ze daar heel erg mee geholpen. Het is namelijk best complex. Met UBO’s die wel als zodanig geregistreerd staan, maar het in werkelijkheid niet zijn, vastgoed, en hoe meer buitenlandse elementen de zaak heeft, verdeeld over meerdere landen, hoe moeilijker het is om je vinger erachter te krijgen. Het is dan heel complex om het witwassen te bewijzen. Juist dan helpt een typologie enorm.’